Έπρεπε ή όχι να κλείσει η ΕΡΤ; Θέτοντας το ζήτημα σε τέτοια απλοϊκή βάση, εξισώνουμε τις δύο πλευρές, το ‘ναι’ και το ‘όχι’, ως αποδεκτές εναλλακτικές. Δηλαδή και οι δύο πλευρές αποκτούν την ίδια νομιμοποίηση, διεκδικούν να ακουστούν το ίδιο- και επομένως να ανταγωνιστούν  επι ίσοις όροις για το ποιά θα πάρει με το μέρος της την κοινή γνώμη.

Στην περίπτωση, όμως, της δημόσιας ραδιοφωνίας-τηλεόρασης-διαδικτυακής ενημέρωσης, το να θέτουμε το ερώτημα-δίλημα κατά τέτοιον διχαστικό τρόπο είναι κατηγορηματικά παραπλανητικό. Διοτί δεν είναι και οι δύο πλευρές ισάξιες, και δεν δικαιούνται να ακουστούν εξίσου. Η δημόσια ενημέρωση και ψυχαγωγία είναι συστατικό στοιχείο της δημοκρατίας, τουλάχιστον κατά την Ευρωπαϊκή παράδοση. Και αυτό γιατί αποδεδειγμένα βάσει μελετών συμβάλει στη διατήρηση μιας δημοκρατικής δημόσιας σφαίρας. Πώς; Καταρχήν, τα δημόσια ΜΜΕ αφιερώνουν μεγαλύτερη προσοχή στις δημόσιες υποθέσεις και διεθνείς ειδήσεις, ενισχύοντας έτσι τη μεγαλύτερη γνώση σε αυτούς τους τομείς, σε σχέση με τα ιδιωτικά ΜΜΕ. Η δημόσια τηλεόραση δίνει επίσης μεγαλύτερη έμφαση στην είδηση, ενθαρρύνει τα υψηλότερα επίπεδα κατανάλωσης ειδήσεων και κλείνει έτσι σε ένα βαθμό το χάσμα γνώσης μεταξύ κοινωνικά προνομιούχων και μειονεκτούντων πολιτών.

Ωστόσο, και εδώ εντοπίζεται και το πρόβλημα της ΕΡΤ, αυτή η υπεροχή της δημόσιας ενημέρωσης έναντι της ιδιωτικής, μετριάζεται ή και εξαλείφεται από παράγοντες όπως η νομικά εξασφαλισμένη ανεξαρτησία των δημόσιων ΜΜΕ, το ποσοστό της δημόσιας χρηματοδότησης, και το μερίδιο τηλεθέασης. Η ΕΡΤ, τουλάχιστον το ειδησεογραφικό της τμήμα, δεν φημίζεται για την ανεξαρτησία της από την εκάστοτε κυβέρνηση. Το μερίδιο τηλεθέασής της είναι σταθερά χαμηλό. Όσο για τη χρηματοδότηση, δεν πρόκειται τόσο για έλλειψη πόρων όσο για κακοδιαχείρηση και ενίοτε κατασπατάλησή τους. Αφού, όμως, έχουν έτσι τα πράγματα, γιατί να μην κλείσει, για λίγο έστω, η ΕΡΤ, να «σουλουπωθεί» λίγο, και να ξαναεκπέμψει με ποιότητα που θα συναγωνίζεται το BBC; Αφού κανείς δε βλέπει ΕΡΤ, συνεχίζουν οι υπέρ-επανεκκίνησης φωνές, τι πειράζει που θα κλείσει;

Η παρομοίωση που έκανε ο κος Κεδίκογλου της ΕΡΤ με αυτοκίνητο που χρειάζεται γενικό σέρβις και πρέπει να μπει στο συνεργείο είναι ατυχής. Καταδηλώνει την αντίληψη της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης ως επιχείρησης χρεοκοπημένης ενώ πρόκειται για οργανισμό κοινωφελούς χαρακτήρα

Το κλείσιμο και άνοιγμα δημόσιων ΜΜΕ κατά βούληση της εκάστοτε κυβέρνησης, χωρίς να προηγηθεί η προβλεπόμενη κοινοβουλευτική συζήτηση και ψηφοφορία/έγκριση, μπορεί να είναι αποδεκτό σε αυταρχικά καθεστώτα αλλά δεν συνάδει με το πνεύμα της δημοκρατίας. Και έαν η επανεκκίνηση της ΕΡΤ έχει στόχο τον εκδημοκρατισμό της, αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες. Το σκεπτικό (επιλέξαμε αιφνιδιαστική παύση για να μην έχουμε απεργίες, κωλυσιεργίες στη Βουλή κλπ) είναι εξίσου βαθιά αντι-δημοκρατικό. Και πολιτικά μη-ηθικό, διότι επιχειρεί να μεταθέσει το βάρος της ευθύνης για την απαξίωση της ΕΡΤ, την κατασπατάληση της χρηματοδότησής της και τελικά τη μη εκπλήρωση του δημοκρατικού της ρόλου στους εργαζόμενους και όχι στους εργοδότες (δηλαδή στην κυβέρνηση, την τωρινή και της προηγούμενες). Υπόσχεται η κυβέρνηση ότι η νέα ΕΡΤ θα λειτουργήσει τέλη Αυγούστου και με το προσωπικό μειωμένο στο μισό περίπου. Αλλά δεν εξηγεί ούτε πώς αυτή η μείωση συνδέεται με την ουσιαστική ενίσχυση του ρόλου της ΕΡΤ (δηλαδή πώς από ΕΡΤ θα γίνει...BBC) ούτε πώς αποτρέπει την κακοδιαχείρηση/σπατάλη των πόρων της. Κυρίως, όμως, δεν εξηγεί γιατί πρέπει να διακοπεί η μετάδοση του προγράμματος για δύο μήνες. Η παρομοίωση που έκανε ο κος Κεδίκογλου της ΕΡΤ με αυτοκίνητο που χρειάζεται γενικό σέρβις και πρέπει να μπει στο συνεργείο είναι ατυχής. Καταδηλώνει την αντίληψη της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης ως επιχείρησης χρεοκοπημένης (εξ ου και το κλείσιμο/εξυγίανση), ενώ πρόκειται για οργανισμό κοινωφελούς χαρακτήρα, του οποίου η διαρκής, αδιάκοπη λειτουργία είναι υποχρέωση  του κράτους.

Χωρίς αμφιβολία, ο θεσμός των δημόσιων μέσων ενημέρωσης τις τελευταίες δύο δεκαετίες περνά κρίση, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στις περισσότερες άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, ως προς το ποιός θα πρέπει να είναι ο ρόλος τους σε ένα επικοινωνιακό περιβάλλον ιδιωτικοποιημένο, ψηφιοποιημένο και διαδικτυακό- επομένως εντελώς διαφορετικό (και διαρκώς μεταβαλλόμενο) από εκείνο στο οποίο πρωτοεμφανίστηκαν και συνέχισαν να λειτουργούν για μισό και πλέον αιώνα. Καμία μελέτη, ωστόσο, δεν έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα δημόσια ΜΜΕ είναι πλέον περιττά ή ότι η ανάγκη ανανέωσης του τρόπου λειτουργίας τους δικαιολογεί την παύση τους, έστω και προσωρινή. Όπως συνοπτικά το έθεσε χρήστης του Twitter, «δε θέλω να κλείσει η ΕΡΤ, όχι επειδή τη βλέπω, αλλά επειδή ξέρω ότι υπάρχει και κάτι άλλο να δω εκτός από MEGA». Το αν θα υπερισχύσει τελικά το «ναι» ή το «όχι» στην υπόθεση παύσης της ΕΡΤ, θα δείξει κατά πόσον το πολιτικό σύστημα και οι πολίτες εξακολουθούν να κρίνουν το ρόλο των δημόσιων ΜΜΕ με βάση δημοκρατικές αξίες ή αν έχουμε πλέον για τα καλά μπει σε μια «μετα-δημοκρατική» εποχή.

* Για το ίδιο θέμα διάβασε την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη της Κατερίνας Σαρικάκη στην γερμανόγλωσση εφημερίδα Standard