Δεχόμαστε ότι η Δημοκρατία διέρχεται κρίση και βιάζεται μέσα και έξω από τα Πανεπιστήμια. Πράγματι, σκοπιμότητες υπηρετώνται με πλήθος θεσμών, προκαλώντας υλικές, αλλά και ηθικές ζημιές στο σύστημα αξιών κυρίως των νέων.
Μπορεί αυτό να χρησιμοποιηθεί ως άλλοθι για την κατάργηση των δημοκρατικών ελευθεριών; Το γεγονός ότι άτομα ή ομάδες, με την ανοχή μας κάποιες φορές ίσως, βεβηλώνουν και καταστρέφουν την κοιτίδα του ελεύθερου διαλόγου, μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη κατάργηση της θεσμικής κατοχύρωσης της ελευθερίας του Ασύλου;
Η νομοθέτηση του Ασύλου, δεν διασφαλίζει, ασφαλώς, την άσκηση των ελευθεριών. Γι αυτό ακριβώς είναι ευθύνη όλων μας να μην επιτρέψουμε να μπει η ταφόπλακα στο ξηρό και παραμελημένο έδαφος της Δημοκρατίας, αλλά να αγωνιστούμε για να το γονιμοποιήσουμε. Η κοινωνία έχει ανάγκη πολλά σημεία αναφοράς για να λειτουργεί ως οτιδήποτε περισσότερο από στεγασμένη αγέλη. Ένα από αυτά, είναι η «στέγη» της αμφισβήτησης, η οποία στην Ελλάδα παραμένει το Πανεπιστήμιο. Ναι, καταστρατηγείται, υποφέρει, και οι υπηρέτες της δεν είμαστε και τόσο άξιοι. Ωστόσο, συμβολικά, διατηρεί τον νόημά της και χάνοντας το δεν θα είναι οι ομάδες που αποθηκεύουν μολότωφ που θα πληγούν. Αυτές θα βρουν άλλες αποθήκες. Θα είναι «η ουσία» του Πανεπιστημίου στην Ελλάδα, το οποίο δεν είναι ένα αποστεωμένο κτίριο με εργαστήρια και αμφιθέατρα που διαθέτουν access control με rfid tags, αλλά κάτι πολύ διαφορετικό, το οποίο όταν λειτουργεί κανονικά προάγει την επιστήμη, τον πολιτισμό και τα ήθη. Θέτει τη δύναμη της κοινωνίας στην υπηρεσία της Γνώσης, παράγει πρόοδο και αισθητική.
Άσυλο δεν σημαίνει ασυλία, είναι προφανές. Άσυλο και βία δεν συνυπάρχουν. Η ομόφωνη απόφαση της Συγκλήτου του ΕΜΠ τον Σεπτέμβρη του 1991 δηλώνει σαφώς ότι η έκρηξη βίας (που προφανώς παρεμποδίζει την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών) καταλύει αυτόματα το Άσυλο
Αυτά τα τελευταία μας λείπουν. Δεν λείπουν πρωτίστως από το Πανεπιστήμιο, λείπουν πρωτίστως από το πολιτικό σύστημα. Ας ασχοληθούμε με αυτό, λοιπόν. Εκεί είναι οι αιτίες των προβλημάτων. Τα υπόλοιπα, όπως το Άσυλο, αλλά και η παρακμή της Κοινωνίας, της Εκκλησίας και της Δικαιοσύνης, αποτελούν, κατά τη γνώμη μου παράγωγα φαινόμενα, με τα οποία ακόμη και αν ασχοληθούμε, δεν έχουμε αντιμετωπίσει τις αιτίες τους. Η συνεχής αναφορά στο Άσυλο, και η αναγόρευση του στο «φετίχ» της κρίσης, δείχνει απλά την άγνοια και την αναίδεια της συντεταγμένης πολιτείας.
Είναι ασφαλώς αλήθεια ότι από την Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα όμως, η ιδέα του Πανεπιστημιακού Ασύλου έγινε αντικείμενο κατάχρησης από χρήστες και παραβιαστές, που δεν είχαν καμία σχέση ούτε με τον ακαδημαϊκό χώρο, ούτε με την οργανική σύνδεσή του Πανεπιστημίου με την κοινωνία, που θα παρείχε θεμιτά το ακαδημαϊκό έδαφος στα κοινωνικά αιτήματα. Η διαδικασία κακοποίησης της ιδέας του Ασύλου ανάμεσα στη διελκυστίνδα της ασυδοσίας και της καταστολής, συνδέθηκε πρακτικά τόσο με τις αδυναμίες ενός διαρκούς και ζωντανού ελέγχου του Πανεπιστημιακού χώρου από τους φορείς του, όσο και από τον αυξανόμενα παρεμβατικό, πλην όχι συντονισμένο με τις λειτουργίες των πανεπιστημιακών φορέων, ρόλο της Πολιτείας.
Η πορεία αυτή φθοράς και αδυναμίας οργανικής υποστήριξης του Πανεπιστημιακού Ασύλου από τους φορείς του έδωσε έδαφος σε άναρθρα ουρλιαχτά κάποιων «στυλοβατών της κοινωνίας» για νομοθετικές ρυθμίσεις, ώστε να αναλάβει η Πολιτεία την επιτήρηση της τάξης στα ΑΕΙ. Επέτυχαν λοιπόν την ‘νομοθετική’ κατάργηση του.
Οι πιέσεις επί του ασύλου ήταν αφόρητες καθώς τα ΜΜΕ απλοποιούσαν τα γεγονότα μέχρι διαστρέβλωσης, και οι δύο πόλοι θέαμα-θεατής αντί να αποτελούν το φρένο αλλήλων, αλληλοσπρώχνονταν στην υπερβολή. Κρίμα, γιατί με την κατάργηση του ασύλου υποκύψαμε ουσιαστικά στη βία, αναιρώντας τους θεσμούς μας. Καμμία οργανωμένη κοινωνία δεν πρέπει να υποκύπτει στις επιταγές της βίας, γιατί έπρεπε εμείς;
Όσον αφορά τώρα στην πρακτική άποψη του θέματος, υπάρχουν άραγε πολλοί που πιστεύουν ότι οι καταχραστές του Ασύλου δεν θα εισέλθουν στον πανεπιστημιακό χώρο επειδή καταργήθηκε το άσυλο; Μπορεί δηλαδή κανείς να ισχυρισθεί ότι οι κλέφτες που εισβάλλουν στα σπίτια μας το κάνουν για να εκμεταλλευτούν το Οικογενειακό Άσυλο; Η βία έχει πρόσωπο και έχει αίτια. Άδειες ψυχές, άδειες ζωές, συσσώρευση αντιφάσεων σε μια κοινωνία που γίνεται όλο και λιγότερο ικανή να δώσει αξίες, ελπίδες, οράματα, κοινωνία που παράγει αβεβαιότητα, ανεργία, διαφθορά, αναλγησία, υποκρισία και αναξιοπιστία των ποικιλώνυμων ηγεσιών της. Φταίνε άραγε οι θεσμοί γι’αυτά;
Άσυλο δεν σημαίνει ασυλία, είναι προφανές. Άσυλο και βία δεν συνυπάρχουν. Η ομόφωνη απόφαση της Συγκλήτου του ΕΜΠ τον Σεπτέμβρη του 1991 δηλώνει σαφώς ότι η έκρηξη βίας (που προφανώς παρεμποδίζει την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών) καταλύει αυτόματα το Άσυλο. Άλλωστε, και ο προηγούμενος νόμος ρητά επέτρεπε την αυτεπάγγελτη παρέμβαση της Πολιτείας όταν συντελούνται αυτόφωρα κακουργήματα ή εγκλήματα κατά της ζωής, διάταξη την οποίαν ουδέποτε ενεργοποιήσαν οι απόντες-παρόντες επί τόπου εκπρόσωποι των Αρχών της. Ασφαλώς το πολιτικό κόστος ήταν αρκετά μεγάλο, ώστε να δικαιολογεί μια τέτοια αδράνεια.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι η στάθμιση του κόστους της εισόδου στο Πανεπιστημιακό Άσυλο των κρανοφόρων. Και αυτό εξακολουθεί να ισχύει. Ποιός είπε στα σίγουρα ότι η είσοδος της Αστυνομίας θα έχει ως αποτέλεσμα λιγότερες ζημιές ή ότι θα είναι αναίμακτη; Οι Σύγκλητοι σταθμίζουν τα γεγονότα επιτόπου με συνεχή παρακολούθηση και αποφασίζουν με γνώμονα την προστασία της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας των προσώπων και της Δημόσιας Περιουσίας. Αλλοίμονο αν παραδώσουμε a priori αυτό το ρόλο στους κρατικούς κατασταλτικούς φορείς. Εμείς οι δάσκαλοι δεν μετράμε τους νέους σαν απρόσωπο σύνολο και αριθμό, ώστε το ξημέρωμα πέντε πάνω, πέντε κάτω, έ και τι έγινε; Από τα χέρια μας δεν θα πάρετε ποτέ το άψυχο σώμα του έφηβου παιδιού σας. Ευτυχώς και πολλοί αξιωματικοί των αστυνομικών δυνάμεων έχουν δείξει στο παρελθόν την ίδια ψύχραιμη στάση.
Προβλέπω λοιπόν ότι η διάταξη που κατάφερε να ενώσει στη βουλή τον ήλιο του ΠΑΣΟΚ με τα λάβαρα του ΛΑΟΣ δεν θα εφαρμοστεί ποτέ στη πράξη.
Οι πιέσεις που δέχεται το Universitas από τις δυνάμεις της αγοράς είναι αφόρητες, ώστε δύσκολα θα μπορέσει να αντισταθεί, μέσα στο γενικευμένο πλαίσιο της ορθολογικής “εκσυγχρονιστικής” διαλεκτικής των καιρών μας. Ας διατηρήσουμε τουλάχιστον όσο μπορούμε την αξιοπρέπεια των ακαδημαϊκών θεσμών μας έστω και ενάντια σε Γκάλοπ του 98%. ‘Άλλωστε, θυμηθείτε ότι το Γκάλοπ του Γολγοθά, έδειξε 98% “Σταύρωσον, Σταύρωσον”. Και αν η Ιστορία δεν δικαιώσει το αποτέλεσμα της δημιουργικής αντίδρασής μας, θα δικαιώσει σίγουρα την προσπάθεια. Γιατί δεν θα έχουμε παραδοθεί αμαχητί και μάλιστα με αποφάσεις των Συγκλήτων μας.
Γι’ αυτό εκφράζω για άλλη μια φορά την απόλυτη στήριξή μου στο θεσμό του πανεπιστημιακού ασύλου, ως χώρο ελεύθερης διακίνησης ιδεών, που αποτελεί κοινωνική κατάκτηση, αλλά και συγχρόνως χρήσιμο θεσμό για τη δημοκρατία και την κοινωνία μας γενικότερα.
Άλλωστε καμία αλλαγή θεσμικού πλαισίου δεν θα μπορούσε από μόνη της να βελτιώσει την ασχήμια μας.
